Kip
Kip
De kip is in Nederland een vertrouwd landbouwdier. Geen wonder: er zijn in ons land ruim 27 miljoen (!) legkippen; omgerekend anderhalve legkip per inwoner. Maar 2100 jaar geleden was er hier letterlijk geen kip te bekennen. Hoe heeft de kip Nederland veroverd?
Kippen stammen af van de wilde Bankivahoen (Gallus gallus) die voorkomt in de tropische bossen van Zuidoost-Azië. Bankivahoenen zijn daar door de mens getemd ("gedomesticeerd"). Omdat het genoom (erfelijk materiaal) van de kip volledig wetenschappelijk ontrafeld is, weten we dat het domesticatieproces heel lang geleden heeft plaatsgevonden: 8000 jaar!
Een tamme kip is natuurlijk heel nuttig: de eieren worden vlakbij huis gelegd, in plaats van verscholen in het bos. En wanneer je liefhebber bent van kippenvlees, dan heb je dat ook bij de hand.
De kip werd in heel Zuidoost-Azië een rage. 6000 jaar geleden had zij China al bereikt en ongeveer duizend jaar daarna India. Vanuit India bereikte de kip rond 1500 BC het oude Egypte, waar zij geprezen werd voor het dagelijks leggen van eieren.
Rond 500 voor onze jaartelling duikt de kip op in Griekenland. Vervolgens heeft ze zich verspreid naar het westen en noorden van Europa, vaak samen met de romeinse legioenen. Zo heeft zij Nederland ook bereikt. Sterker nog: een kip werkte statusverhogend. Wie een kip had, telde mee!
Hollandse kriel en dominante haan
Selectief fokken van kippen door de eeuwen heen leidde tot legkippen die meer eieren legden en minder agressief waren, maar ook tot veel diversiteit: allerlei verschillende maten, soorten lichaamsbouw (meer vlees) en verenkleedkleuren en -patronen.
Het fokken in Nederland kent een lange geschiedenis, maar de hoogtijdagen waren in de 19e-eeuw, toen veel nog steeds bekende rassen als de Barnevelder, de Groninger Meeuw en de Hollandse Kriel ontstonden.
Kippen zijn alleseters. Planten, insecten of wormpjes: ze horen allemaal bij het dieet. Het zijn ook gezelschapsdieren: ze wonen graag in groepjes, vaak met een dominante haan. Hanen zijn territoriaal en verdedigen hun terrein en de daar aanwezige hennen tegen indringers.
In het legseizoen kan een hen elke dag een ei leggen. Als die bevrucht zijn, en ze er op mag broeden, komen de kuikens na 21 dagen uit. De haan speelt geen rol in het opvoeden van de kuikens, dat doet de hen alleen.
Na zes maanden is een kip volwassen. Gemiddeld worden ze 10 jaar of beetje meer.
Trouwens: kippen zijn niet alleen populair in Nederland: op dit moment zijn ze wereldwijd de meestvoorkomende vogel!
In het museum vind je kippen in Zoek het zelf uit! en Jouw Brabant, mijn Brabant.